Edinburgh Napier University

  Zmieniający się krajobraz społeczno-kulturowy Polski był przez lata areną intensywnego politycznego zaangażowania w zagadnienia płci i seksualności. Kwestie te stały się polem bitwy dla całego spektrum zróżnicowanych poglądów i interesów grupowych. Na tle tego krajobrazu zauważalnie i nieprzerwanie odznaczają się konserwatywne, a nawet wrogie postawy wobec równości płci i seksualności. Żeby zrozumieć skutki i wpływ polityki „antygenderowej” na życie codzienne w Polsce, w ramach projektu RESIST zorganizowano cztery grupy fokusowe i przeprowadzono 12 wywiadów indywidualnych. Rekrutacja osób uczestniczących w badaniu (łącznie 33 osoby) przebiegała zgodnie z zasadami doboru próby metodą klasteryzacji oraz metodą kuli śnieżnej, polegającą na docieraniu do potencjalnych osób uczestniczących za pomocą osób już zrekrutowanych.

Odnotowano kilka różnych sposobów, w jakie polityka „antygenderowa” wpływa na życie codzienne w Polsce. Powszechne są doświadczenia nękania i zastraszania oraz systemowej, instytucjonalnej dyskryminacji. Media społecznościowe należą do platform, na których można spotkać się z wieloma nienawistnymi wypowiedziami i postawami. Instytucje publiczne nie zajmują się odpowiednio kwestiami różnorodności płciowej i seksualnej. Urzędnikom i urzędniczkom oraz administratorom i administratorkom często brakuje odpowiedniego języka oraz wiedzy, żeby zająć się indywidualnymi przypadkami; nie mogą też wdrażać polityk i przepisów, ponieważ takowe w dużej mierze nie istnieją.
W rezultacie osoby uczestniczące w badaniu doświadczają wypalenia i wyczerpania, a koszty emocjonalne codziennego radzenia sobie z dyskryminującą i nienawistną atmosferą oceniają jako wysokie. Polityka „antygenderowa” wpływa negatywnie na zdrowie psychiczne i ogólny dobrostan społeczności mniejszościowych w Polsce, bo to właśnie one są jej głównym celem.

Inne zaobserwowane skutki to motywowana lękiem i obawą autocenzura. Osoby świadomie ukrywają informacje o sobie, żeby uniknąć narażenia się na potencjalną dyskryminację. Zgłoszono również poważne przypadki uszkodzenia ciała i mienia.
Osoby, które wzięły udział w naszym badaniu, zauważyły jednak również, że polityka „antygenderowa” wywołała pewne „efekty rykoszetu”. Należy do nich rosnąca mobilizacja społeczna na rzecz queerowo-feministycznych postulatów i dążeń. Postawy społeczne pozytywnie zmieniają się w kierunku większej akceptacji oraz wsparcia dla grup mniejszościowych i postaw feministycznych.
Osoby wielokrotnie marginalizowane ze względu na swoje intersekcjonalne usytuowanie w kilku grupach mniejszościowych zazwyczaj bardziej dotkliwe odczuwają skutki polityki „antygenderowej”. Ich tożsamość płciowa i seksualna jest często spychana na drugi plan, ponieważ osoby te muszą wybierać pomiędzy wieloma problemami, z którymi się borykają lub do których zmiany dążą.

Osoby uczestniczące w badaniu radzą sobie z wpływem „antygenderu” na ich życie na różne sposoby: izolują się, wycofują lub, wręcz odwrotnie, mobilizują na nowo. Silny etos wsparcia społecznego, wzajemnej troski i praktyk solidarnościowych stanowi istotny sposób wspólnego radzenia sobie z presją wywieraną przez politykę „antygenderową”.